Hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm
Hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm (osteoporosis-pseudoglioma syndrome) là bệnh di truyền hiếm gặp, bệnh gây ra tình trạng loãng xương nghiêm trọng và giảm thị lực. Bệnh khởi phát chủ yếu trên trẻ nhỏ.
Biểu hiện lâm sàng
Xương của người mắc hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm thiếu khoáng chất như canxi (giảm mật độ khoáng của xương), nên xương giòn và dễ gãy. Phần lớn người bệnh suy giảm thị lực trong giai đoạn trẻ sơ sinh và mất thị lực hoàn toàn khi trưởng thành. Bên cạnh đó, những khối u giả thần kinh đệm hình thành gây ra các vấn đề về mắt và ảnh hưởng đến võng mạc .
Ảnh: Cấu trúc của mắt
Nguồn: Medlineplus.gov
Những biểu hiện bệnh bao gồm:
- Thường xuyên gãy xương
- Xẹp đốt sống
- Cong vẹo cột sống
- Tầm vóc thấp bé
- Chi biến dạng
- Hội chứng nhuyễn sọ (craniotabes)
Một số triệu chứng ít phổ biến hơn như thiểu năng trí tuệ nhẹ, nhược cơ, khớp mềm dẻo bất thường và co giật.
Ảnh: Cột sống bình thường và cột sống bị vẹo.
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Độ phổ biến
Người ta ước tỉnh tỉ lệ mắc hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm khoảng 1/2.000.000 người.
Nguyên nhân
Đột biến gen LRP5 gây ra hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm. Gen LRP5 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein LRP5 cho đường tín hiệu hóa học. Quá trình này giúp tế bào và mô phát triển. Ngoài ra, protein LRP5 còn điều chỉnh mật độ khoáng trong xương và tham gia vào sự phát triển của võng mạc.
Đột biến gen LRP5 khiến protein LRP5 suy giảm số lượng và mất chức năng, từ đó gián đoạn hoạt động truyền tín hiệu hóa học đến xương và mắt. Qúa trình hình thành xương và phát triển võng mạc bị ảnh hưởng, do đó, người bệnh biểu hiện các bất thường xương và mắt.
Chẩn đoán
Hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm được chẩn đoán dựa trên các biểu hiện lâm sàng như người bệnh thường xuyên gãy xương khi chịu tác động nhẹ, hoặc trẻ trên 2 tuổi không có khả năng đi lại. Ngoài ra, người bệnh được chỉ định soi đáy mắt nhằm phát hiện khối u thần kinh đệm màu trắng nằm phía sau thủy tinh thể.
Những xét nghiệm khác bao gồm:
- Đo nhãn áp nhằm phát hiện tăng nhãn áp thứ phát
- Chụp X-quang cột sống
- Đo mật độ loãng xương bằng phương pháp hấp thụ tia X năng lượng kép (DXA)
Ngoài ra, xét nghiệm di truyền có thể được chỉ định nhằm phát hiện đột biến gen LRP5 và loại trừ khả năng chẩn đoán nhầm với bệnh lý khác.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm. Các liệu pháp chủ yếu nhằm giảm nhẹ triệu chứng và cải thiện chất lượng đời sống bệnh nhân. Đối với trường hợp người bệnh suy giảm thị lực nhẹ hoặc bong võng mạc , liệu pháp laser có thể giúp duy trì thị lực tạm thời.
Những liệu pháp nhằm tăng mật độ xương và giảm nguy cơ gãy xương như:
- Tiêm tĩnh mạch thuốc bisphosphonate
- Sử dụng thuốc alendronate
- Bổ sung thêm vitamin D
Ảnh: Bong võng mạc
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Dạng di truyền
Hội chứng osteoporosis-pseudoglioma di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, bệnh chỉ biểu hiện khi có cả hai bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào. Bệnh nhân mắc bệnh lặn trên nhiễm sắc thể thường sẽ có bố và mẹ mang một bản sao của gen đột biến, nhưng bố mẹ ít khi biểu hiện triệu chứng bệnh.
Phòng ngừa
Hội chứng loãng xương-giả thần kinh đệm di truyền lặn do đột biến gen LRP5, cha mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh. Người thuộc nhóm nguy cơ mắc bệnh cần khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ.
Các tên gọi khác
- OPPG
- Osteogenesis imperfecta, ocular form
References
- Genetic Testing Information. Osteoporosis with pseudoglioma. Retrieved 24 July 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0432252/?_ga=2.246807556.107632248.1690163037-211799497.1689575420
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Osteoporosis-pseudoglioma syndrome. Retrieved 24 July 2023 from Osteoporosis-https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/4160/osteoporosis-pseudoglioma-syndromepseudoglioma syndrome.
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. OSTEOPOROSIS-PSEUDOGLIOMA SYNDROME; OPPG. Retrieved 24 July 2023 from https://omim.org/entry/259770
- U.S National Library of Medicine. Osteoporosis-pseudoglioma syndrome. Retrieved 24 July 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/osteoporosis-pseudoglioma-syndrome/
- Cleveland Clinic. Osteoporosis. Retrieved 24 July 2023 from https://my.clevelandclinic.org/departments/orthopaedics-rheumatology/depts/osteoporosis-metabolic
- MalaCards. Osteoporosis-Pseudoglioma Syndrome (OPPG). Retrieved 24 July 2023 from https://www.malacards.org/card/osteoporosis_pseudoglioma_syndrome
- MSD Manuals. Osteoporosis. Retrieved 24 July 2023 from https://www.msdmanuals.com/professional/musculoskeletal-and-connective-tissue-disorders/osteoporosis/osteoporosis
- Orphanet. Osteoporosis-pseudoglioma syndrome. Retrieved 24 July 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=en&Expert=2788
- Boston Children's Hospital. Osteoporosis Pseudoglioma Syndrome OPPG. Retrieved 24 July 2023 from https://www.childrenshospital.org/research/centers/center-study-genetic-skeletal-disorders-research/research-focus-areas/osteoporosis-pseudoglioma-syndrome-oppg