Hội chứng Shprintzen-Goldberz
Hội chứng Shprintzen-Goldberg (Shprintzen-Goldberg syndrome) là bệnh di truyền ảnh hưởng đến bộ phận của cơ thể. Người bệnh có khuôn mặt dị biệt, các bất thường về xương và thần kinh.
Biểu hiện lâm sàng
Triệu chứng đặc trưng của hội chứng Shprintzen-Goldberg là dính khớp sọ. Một số xương sọ của người bệnh hợp nhất ngăn hộp sọ phát triển bình thường. Bệnh nhân có khuôn mặt dị biệt biểu hiện các đặc điểm như đầu dài và hẹp, hai mắt xa nhau, mắt lồi , khoé mắt ngoài hướng xuống, vòm miệng cao, hàm dưới nhỏ, tai thấp xoay về sau.
Ảnh: Mí dưới của mắt bị xệ xuống
Nguồn: National Library of Medicine
Người ta cho rằng hội chứng Shprintzen-Goldberg gây ra thói quen marfanoid. Cơ thể người bệnh biểu hiện các dấu hiệu của hội chứng Marfan như vẹo cột sống, ngón tay dài và mảnh, ngực lõm hoặc nhô ra. Các triệu chứng bất thường khác về xương bao gồm ngón tay cong (camptodactyly) và khớp linh hoạt bất thường (hypermobility).
Bệnh nhân mắc hội chứng Shprintzen-Goldberg thường chậm phát triển và thiểu năng trí tuệ từ nhẹ đến trung bình. Các dấu hiệu phổ biến khác của bệnh bao gồm bất thường tim hoặc não, trẻ sơ sinh yếu cơ, thoát vị rốn hoặc bẹn.
Độ phổ biến
Hội chứng Shprintzen-Goldberg hiếm gặp, hiện nay tỷ lệ mắc bệnh vẫn chưa được thống kê cụ thể. Một số trường hợp chẩn đoán sai do các triệu chứng của bệnh tương các hội chứng khác. Tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ bằng nhau.
Nguyên nhân
Đột biến gen SKI gây ra hội chứng Shprintzen-Goldberg. Gen SKI cung cấp hướng dẫn tạo ra protein điều hoà quá trình truyền tín hiệu của yếu tố tăng trưởng TGF-β. Tín hiệu TGF-β kiểm soát nhiều quá trình của tế bào như phát triển, tăng sinh, biệt hóa chức năng, vận động và chết theo chương trình. Protein SKI có mặt trong nhiều loại tế bào, nó liên kết với một số protein khác để ngăn tín hiệu TGF-β. Ngoài ra, protein SKI còn tham gia quá trình phát triển của nhiều mô bao gồm sọ, xương, da và não.
Đột biến gen SKI tạo ra phiên bản protein SKI mất khả năng liên kết với protein trong đường tín hiệu TGF-β. Do đó, nó không thể ngăn tín hiệu tế bào khiến con đường truyền tín hiệu hoạt động bất thường. Tín hiệu TGF-β hoạt động quá mức làm thay đổi quy tắc vận hành của gen, từ đó quá trình phát triển của nhiều cơ quan như xương và não bị gián đoạn. Những bất thường này dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh. Người ta phát hiện các gen khác có liên quan đến hội chứng Shprintzen-Goldberg. Một số trường hợp chưa xác định được nguyên nhân.
Chẩn đoán
Chẩn đoán hội chứng Shprintzen-Goldberg dựa vào tiền sử bệnh gia đình, biểu hiện lâm sàng về sọ mặt, xương, tim mạch, thần kinh và não. Hiện nay, xét nghiệm di truyền là loại xét nghiệm duy nhất dùng để xác nhận chẩn đoán bệnh.
Chẩn đoán phân biệt
Hội chứng Shprintzen-Goldberg có các dấu hiệu và triệu chứng tương tự hội chứng Marfan và hội chứng Loeys-Dietz.
Tuy nhiên, bác sĩ có thể chẩn đoán phân biệt dựa trên các yếu tố sau:
- Tỷ lệ bị thiểu năng trí tuệ đối với người mắc hội chứng Shprintzen-Goldberg cao hơn so với hai bệnh còn lại.
- Các bất thường về tim của hội chứng Shprintzen-Goldberg xảy ra phổ biến và nghiêm trọng hơn so với hội chứng Marfan và hội chứng Loeys-Dietz.
Điều trị
Điều trị hội chứng Shprintzen-Goldberg tập trung làm giảm các triệu chứng. Phương pháp điều trị chính là phẫu thuật phình động mạch, van tim và các dị tật về sọ mặt, cột sống hoặc lồng ngực. Người bệnh cần quét mật độ xương, chụp X quang cổ và cột sống định kỳ hằng năm nhằm phát hiện các bất thường. Trường hợp cần thiết, bệnh nhân phải làm phẫu thuật hợp nhất đốt sống cổ C1 và C2. Chụp MRA hoặc CTA được khuyến nghị thực hiện hai năm/lần để kiểm tra vùng xương chậu của người bệnh.
Bệnh nhân thường được trị liệu nghề nghiệp, thể chất và ngôn ngữ. Phương pháp nẹp bàn chân hoặc cột sống giúp người bệnh đi lại dễ dàng hơn. Trường hợp tắc nghẽn khí quản do bất thường về xương hoặc mũi cần được điều trị bằng phẫu thuật mở khí quản. Những người phát triển động mạch chủ bất thường nên khám tim định kỳ và dùng thuốc chẹn beta, thuốc chẹn thụ thể angiotensin theo chỉ định.
Dạng di truyền
Bệnh di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh.
Phần lớn người bệnh thừa hưởng đột biến gen bệnh từ bố hoặc mẹ bị bệnh. Những trường hợp còn lại do đột biến mới (denovo) xảy ra trong quá trình tạo tế bào sinh sản (trứng và tinh trùng) hoặc phát triển phôi sớm nhưng hiếm gặp. Họ thường không có tiền sử bệnh trong gia đình. Trường hợp xuất hiện đột biến trong tế bào sinh dục còn gọi là khảm dòng mầm.
Phòng ngừa
Bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- Marfanoid-craniosynostosis syndrome
- Shprintzen-Goldberg craniosynostosis syndrome
- SGS
References
- Genetic Testing Information. Shprintzen-Goldberg syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C1321551/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Shprintzen-Goldberg craniosynostosis syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/4861/shprintzen-goldberg-craniosynostosis-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SHPRINTZEN-GOLDBERG CRANIOSYNOSTOSIS SYNDROME; SGS Retrieved 09 June 2023 from https://omim.org/entry/182212
- U.S National Library of Medicine. Shprintzen-Goldberg syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/shprintzen-goldberg-syndrome/#resources
- Frontiers. Multiple Functions of KBP in Neural Development Underlie Brain Anomalies in Goldberg-Shprintzen Syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnmol.2019.00265/full
- MalaCards. Shprintzen-Goldberg Craniosynostosis Syndrome (SGS) Retrieved 09 June 2023 from https://www.malacards.org/card/shprintzen_goldberg_craniosynostosis_syndrome?search=Shprintzen-Goldbergsyndrome
- National Organization for Rare Disorders. Shprintzen Goldberg Syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/shprintzen-goldberg-syndrome/
- Orphanet. Shprintzen-Goldberg syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php?lng=EN&data_id=2275&Disease_Disease_Search_diseaseGroup=Shprintzen-Goldberg-syndrome&Disease_Disease_Search_diseaseType=Pat&Disease(s)/groupofdiseases=Shprintzen-Goldberg-syndrome&title=Shprintzen-Goldbergsyndrome&search=Disease_Search_Simple
- National Institute of Health. Shprintzen-Goldberg craniosynostosis syndrome Retrieved 09 June 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/4861/shprintzen-goldberg-craniosynostosis-syndrome/living