Hội chứng 3-M
Hội chứng 3-M (3-M syndrome) là bệnh di truyền gây ra các bất thường xương bao gồm tầm vóc thấp (lùn) và khuôn mặt dị biệt. Tên của bệnh xuất phát từ tên viết tắt của ba nhà nghiên cứu đầu tiên tìm ra bệnh gồm Miller, McKusick và Malvaux.
Biểu hiện lâm sàng
Thai nhi mắc hội chứng 3-M chậm phát triển. Biểu hiện này kéo dài đến hết tuổi vị thành niên.
Trẻ sơ sinh nhẹ cân và tầm vóc thấp. Giai đoạn trưởng thành, chiều cao trung bình của người bệnh đạt từ 120–130cm. Một số trường hợp có kích thước đầu không cân đối so với cơ thể, phần đầu dài và hẹp bất thường. Tuy nhiên, hội chứng không ảnh hưởng đến trí tuệ và tuổi thọ của người bệnh. Các đặc điểm dị biệt trên khuôn mặt bao gồm mặt hình tam giác, trán rộng, phần giữa mặt lõm xuống (midface hypoplasia), cằm nhọn, tai lớn, lông mày rậm, lỗ mũi hếch, nhân trung dài và môi đầy đặn.
Những bất thường về xương có thể xuất hiện như:
- Cổ ngắn
- Xương bả vai nổi rõ, vai vuông
- Cong vẹo cột sống
- Ngón út cong hoặc thừa ngón
- Gót chân cao, nổi rõ
- Các khớp lỏng lẻo
- Xương các chi dài và mảnh
Một trong những biến thể của hội chứng 3-M là hội chứng tầm vóc thấp Yakut (Yakut short stature syndrome) trong quần thể người Yakut tại Siberia, Nga. Trẻ sơ sinh mắc dạng này thường gặp những vấn đề về hô hấp nguy hiểm đến tính mạng.
Độ phổ biến
Tỷ lệ mắc hội chứng 3-M chưa được thống kê cụ thể. Khoảng 100 trường hợp mắc bệnh trên toàn thế giới đã được ghi nhận.
Nguyên nhân
Khoảng 75% trường hợp mắc bệnh do đột biến gen CUL7. Những trường hợp khác do đột biến gen OBSL1.
Gen CUL7 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein cullin-7. Protein cullin-7 tham gia cơ chế phá vỡ các protein không còn cần thiết, cơ chế này được gọi là hệ thống ubiquitin-proteasome. Cụ thể hơn, cullin-7 lắp ráp phức hợp ligase E3 ubiquitin nhằm gắn thẻ các protein không cần thiết để phân hủy. Protein được tạo ra từ gen OBSL1 dường như giúp duy trì mức độ bình thường của cullin-7.
Hệ thống ubiquitin-proteasome điều chỉnh mức độ protein tham gia vào một số hoạt động quan trọng của tế bào bao gồm kiểm soát thời điểm phân chia và tăng trưởng. Các protein được tạo ra từ OBSL1 và CUL7 tham gia điều chỉnh các protein khác liên quan đến phản ứng của cơ thể với hormone tăng trưởng, tuy nhiên cơ chế vẫn chưa rõ ràng.
Đột biến gen CUL7 hoặc OBSL1 ngăn không cho protein cullin-7 tập hợp các thành phần của phức hợp ligase E3 ubiquitin lại với nhau, từ đó cản trở quá trình gắn thẻ các protein không cần thiết. Do đó, phản ứng của cơ thể với các hormone tăng trưởng bị suy giảm.
Chẩn đoán
Chẩn đoán hội chứng 3-M dựa vào các triệu chứng lâm sàng như tầm vóc thấp, đặc điểm khác biệt trên khuôn mặt. Người nghi ngờ mắc bệnh có thể thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh (chụp X-quang) nhằm đánh giá mức độ phát triển và quan sát bất thường xương. Xét nghiệm di truyền tìm đột biến gen OBSL1 hoặc CUL7 gây bệnh có thể giúp giúp chẩn đoán.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng 3-M. Do đó, mục tiêu điều trị tập trung cải thiện triệu chứng bằng cách sử dụng liệu pháp hormone và vật lý trị liệu. Trẻ mắc bệnh cần theo dõi tăng trưởng định kỳ 6–12 tháng một lần.
Dạng di truyền
Hội chứng 3-M di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, bệnh chỉ biểu hiện khi có cả hai bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào. Bệnh nhân mắc bệnh lặn trên nhiễm sắc thể thường sẽ có bố và mẹ mang một bản sao của gen đột biến, nhưng bố mẹ ít khi biểu hiện triệu chứng bệnh.
Phòng ngừa
Bệnh di truyền lặn, cha mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh. Người thuộc nhóm nguy cơ mắc bệnh cần khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ.
Tên gọi khác
- 3-MSBN
- Dolichospondylic dysplasia
- Le Merrer syndrome
- Three M syndrome
- Three-M slender-boned nanism
- Yakut short stature syndrome
References
- Genetic Testing Information. Genetic Testing Registry: Three M syndrome. Retrieved 20 July 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/CN073943/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. 3M syndrome. Retrieved 20 July 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5667/3m-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. THREE M SYNDROME 1; 3M1. Retrieved 20 July 2023 from https://omim.org/entry/273750
- U.S National Library of Medicine. 3-M syndrome. Retrieved 20 July 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/3-m-syndrome/
- Frontiers. Case report: Artemis deficiency and 3M syndrome—coexistence of two distinct genetic disorders. Retrieved 20 July 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fped.2023.1211254/full
- MalaCards. Three M Syndrome 1 (3M1). Retrieved 20 July 2023 from https://www.malacards.org/card/three_m_syndrome_1
- National Organization for Rare Disorders. Three M Syndrome. Retrieved 20 July 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/three-m-syndrome/
- Orphanet. 3M syndrome. Retrieved 20 July 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=2616