Hội chứng tăng IgE di truyền trội
Hội chứng tăng IgE di truyền trội (autosomal dominant hyper-IgE syndrome) gây suy giảm miễn dịch nguyên phát. Bệnh hiếm gặp, người bệnh có ba đặc điểm lâm sàng bao gồm viêm da cơ địa (bệnh chàm), viêm da cấp tính do tụ cầu và nhiễm trùng phổi tái phát. Bệnh có thể khởi phát sớm ở trẻ từ 6-11 tuổi.
Biểu hiện lâm sàng
Phần lớn người mắc hội chứng tăng IgE xuất hiện những đợt nhiễm trùng tái phát. Họ bị viêm phổi thường xuyên do một số loại vi khuẩn. Viêm là phản ứng bình thường của hệ miễn dịch đối với chấn thương và những tác nhân ngoại nhiễm (vi khuẩn hoặc virus). Tuy nhiên, viêm quá mức làm tổn thương các mô. Viêm phổi tái phát dẫn đến hình thành các u nang chứa đầy không khí trong phổi. Nhiễm trùng da thường xuyên và viêm da cơ địa (bệnh chàm) cũng rất phổ biến. Người bệnh bị phát ban, phồng rộp, tích tụ mủ, vết loét hở và đóng vảy.
Ảnh: Viêm da
Nguồn: VrisPhuket/Shutterstock.com
Bệnh nhân thường tăng lượng protein globulin miễn dịch E (IgE) trong máu, chúng kích hoạt các phản ứng chống lại tác nhân ngoại nhiễm nhằm bảo vệ cơ thể, đa phần là giun ký sinh và liên quan đến dị ứng. Người ta chưa hiểu rõ tại sao bệnh nhân có lượng IgE cao nhưng họ không bị dị ứng.
Ngoài ra, hội chứng tăng IgE cũng ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể bao gồm xương và răng:
- Phạm vi cử động khớp lớn bất thường
- Vẹo cột sống
- Loãng xương
- Xương giòn và dễ gãy
- Răng mọc chen chúc do răng sữa không rụng
Ảnh: Khớp ngón tay linh động
Nguồn: Mitskevich Uladzimir/Shutterstock.com
Ảnh: Cột sống bình thường và cột sống bị vẹo.
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Những dấu hiệu và triệu chứng khác của hội chứng có thể bao gồm các bất thường của động mạch vành, khuôn mặt dị biệt và bất thường cấu trúc não bộ nhưng không ảnh hưởng đến trí tuệ của người bệnh.
Độ phổ biến
Hội chứng tăng IgE di truyền trội hiếm gặp. Người ta ước tính tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn 1/1000.000 người trên toàn thế giới.
Nguyên nhân
Phần lớn trường hợp tăng IgE di truyền trội do đột biến gen STAT3 gây ra. Gen STAT3 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein STAT3 liên kết với ADN nhằm giúp kiểm soát hoạt động của gen tương ứng. Do đó, protein STAT3 điều hòa biểu hiện những gen liên quan đến quá trình trưởng thành của các tế bào thuộc hệ miễn dịch, chủ yếu một số loại tế bào T.
Đột biến gen STAT3 thay đổi cấu trúc và chức năng của protein STAT3, từ đó làm suy giảm khả năng kiểm soát hoạt động của các gen khác. Thiếu protein STAT3 chức năng dẫn đến cản trở quá trình trưởng thành của các tế bào hệ miễn dịch. Từ đó, bệnh nhân dễ bị nhiễm trùng, chủ yếu nhiễm trùng phổi và da do vi khuẩn, nấm. Protein STAT3 cũng liên quan đến quá trình hình thành các tế bào mô xương. Đột biến gen STAT3 làm tăng nồng độ IgE mặc dù cơ chế vẫn chưa rõ ràng.
Đột biến gen ZNF341 gây ra hội chứng tăng IgE nhưng di truyền lặn. Gen ZNF341 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein kiểm soát hoạt động gen STAT3. Đột biến gen ZNF341 dẫn đến thiếu protein ZNF341 chức năng. Do đó, gen STAT3 không được biểu hiện gây ra các triệu chứng liên quan hệ miễn dịch.
Người ta đang tìm hiểu thêm các đột biến gen khác gây ra hội chứng tăng IgE di truyền trội.
Chẩn đoán
Chẩn đoán hội chứng tăng IgE di truyền trội thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh và kết quả các xét nghiệm di truyền và miễn dịch.
Một số triệu chứng đặc trưng của bệnh bao gồm:
- Viêm da dị ứng, viêm da do nhiễm khuẩn và phát ban
- Tổn thương đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi
- Vẹo cột sống
- Răng mọc chen chúc
Ngoài ra, hơn 90% bệnh nhân có tăng bạch cầu ái toan khi thực hiện xét nghiệm miễn dịch đo mức độ IgE trong máu, với nồng độ từ 500 U/mL đến 2000 U/mL. Xét nghiệm đột biến gen STAT3 nhằm xác định chẩn đoán. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu và nước tiểu nhằm đánh giá tình trạng tổn thương của các cơ quan khác.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng tăng IgE di truyền trội. Mục tiêu điều trị chủ yếu kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng khác.
Một số loại thuốc kháng histamin giúp giảm triệu chứng dị ứng, kháng sinh điều trị nhiễm trùng và chống viêm và Immunoglobulin truyền tĩnh mạch cải thiện miễn dịch. Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật chỉnh hình với những trường hợp có bất thường về xương, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân có thể tăng lên nếu được chẩn đoán sớm và sử dụng kháng sinh phù hợp.
Dạng di truyền
Hội chứng tăng IgE do đột biến gen STAT3 di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường . Do đó, một bản sao của gen bị đột biến trong mỗi tế bào đủ để gây bệnh. Hơn một nửa số trường hợp, bệnh nhân thừa hưởng đột biến từ cha hoặc mẹ bị bệnh. Các trường hợp còn lại do đột biến mới (denovo) và thường xảy ra trong gia đình không có tiền sử bệnh.
Ảnh: Sơ đồ di truyền gen trội từ cha mẹ sang con
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Hội chứng tăng IgE do đột biến gen ZNF341 di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường . Tế bào cần hai bản sao gen đột biến mới khởi phát các triệu chứng bệnh. Phần lớn, bệnh nhân có cả bố và mẹ đều mang một bản sao gen đột biến nhưng họ không biểu hiện các dấu hiệu của hội chứng.
Ảnh: Sơ đồ di truyền gen lặn từ cha mẹ sang con
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Phòng ngừa
Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Trường hợp hội chứng tăng IgE do đột biến gen STAT3 di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD.
Trường hợp hội chứng tăng IgE do đột biến gen RNF341 cha mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con.
Các tên gọi khác
- AD-HIES
- Autosomal dominant HIES
- Autosomal dominant hyper-IgE recurrent infection syndrome
- Autosomal dominant hyperimmunoglobulin E recurrent infection syndrome
- Autosomal dominant Job syndrome
- Buckley syndrome
- Job syndrome
- Job's syndrome
- Job-Buckley syndrome
- STAT3 deficiency
- STAT3-deficient hyper IgE syndrome
References
- Genetic Testing Information. Hyper-IgE recurrent infection syndrome 1. Retrieved April 18, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C4721531/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Autosomal dominant hyper IgE syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/6800/autosomal-dominant-hyper-ige-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. HYPER-IgE RECURRENT INFECTION SYNDROME 1, AUTOSOMAL DOMINANT. Retrieved April 18, 2023 from https://omim.org/entry/147060
- U.S National Library of Medicine. Autosomal dominant hyper-IgE syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/autosomal-dominant-hyper-ige-syndrome/
- Frontiers. A Novel STAT3 Mutation in a Qatari Patient With Hyper-IgE Syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fped.2019.00130/full
- MSD Manuals. Hyper-IgE Syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://www.msdmanuals.com/professional/immunology-allergic-disorders/immunodeficiency-disorders/hyper-ige-syndrome
- National Institute of Health. Job Syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525947/
- National Organization for Rare Disorders. Autosomal Dominant Hyper IgE Syndrome. Retrieved April 18, 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/autosomal-dominant-hyper-ige-syndrome/
- Orphanet. Autosomal dominant hyper-IgE syndrome Retrieved April 18, 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=en&Expert=2314