Rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6
Rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6 (ALG6-congenital disorder of glycosylation) còn gọi là rối loạn bẩm sinh glycosyl hóa loại Ic, là bệnh di truyền ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể. Người bệnh thường phát triển các dấu hiệu và triệu chứng ngay từ giai đoạn sơ sinh.
Biểu hiện lâm sàng
Trẻ sơ sinh mắc bệnh thường khó tăng cân, chậm phát triển và yếu cơ. Các triệu chứng khác có thể gặp bao gồm:
- Co giật, mất thăng bằng
- Đột quỵ gây hôn mê và liệt tạm thời
- Rối loạn đông máu
- Khó ăn
- Cholesterol huyết thanh thấp
- Huyết khối tĩnh mạch sâu, tăng áp lực nội sọ
- Các bất thường về mắt như mắt lác, mất thị lực do viêm võng mạc sắc tố
Phụ nữ mắc bệnh tăng nguy cơ ảnh hưởng đến hormone sinh dục và không dậy thì.
Độ phổ biến
Rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6 là loại rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh phổ biến thứ hai, tỷ lệ mắc bệnh vẫn chưa được xác định. Có hơn 30 ca bệnh được mô tả trong tài liệu y khoa.
Nguyên nhân
Đột biến gen ALG6 gây ra rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6. Gen ALG6 cung cấp hướng dẫn tạo enzyme giữ vai trò vận chuyển glucose đến oligosaccharide đang phát triển. Khi đủ số lượng phân tử đường liên kết với nhau, oligosaccharide sẽ được gắn vào protein hoặc chất béo giúp chúng thực hiện nhiều chức năng hơn. Đây gọi là quá trình glycosyl hóa.
Đột biến gen ALG6 dẫn đến phiên bản enzyme giảm hoạt tính hoặc mất chức năng khiến các oligosaccharid không được hoàn thiện. Quá trình glycosyl hóa protein và chất béo bị suy giảm ảnh hưởng đến các chức năng bình thường tại nhiều cơ quan (não, mắt, gan và hệ nội tiết) biểu hiện thành triệu chứng của bệnh ALG6-CDG.
Chẩn đoán
Trẻ thường được khám sức khỏe khi có các dấu hiệu bất thường như khó tăng cân, chậm phát triển và yếu cơ. Tuy nhiên, các triệu chứng này không đặc trưng, do đó bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm chuyên biệt như:
- Điện di mao mạch nhằm chẩn đoán triệu chứng động kinh
- Xét nghiệm công thức máu toàn phần
- Xét nghiệm di truyền tìm đột biến gen gây bệnh
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6. Một số liệu pháp hỗ trợ giảm triệu chứng của người mắc bệnh và cải thiện cuộc sống của họ như:
- Bổ sung thực phẩm chức năng hỗ trợ dinh dưỡng như sữa công thức đặc biệt, thức ăn dạng lỏng hoặc sử dụng ống thông dạ dày.
- Thuốc động kinh điều trị các cơn co giật
- Truyền huyết tương hoặc thuốc làm loãng máu điều trị các vấn đề về đông máu
- Phẫu thuật điều trị mắc lác
- Điều trị hormone đối với các vấn đề tuyến giáp
- Truyền albumin, bổ sung vitamin K và theo dõi chức năng gan thường xuyên khi có nguy cơ bị suy gan
Dạng di truyền
Bệnh di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, bệnh chỉ biểu hiện khi có cả hai bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào. Bệnh nhân mắc bệnh lặn trên nhiễm sắc thể thường sẽ có bố và mẹ mang một bản sao của gen đột biến, nhưng bố mẹ ít khi biểu hiện triệu chứng bệnh.
Phòng ngừa
Rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh ALG6 di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường, cha mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con.
Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- ALG6-CDG
- Carbohydrate-deficient glycoprotein syndrome type Ic
- Carbohydrate-deficient glycoprotein syndrome type V
- CDG syndrome type Ic
- CDG1C
- CDGIc
- CDGS5
- Congenital disorder of glycosylation type Ic
- Glucosyltransferase 1 deficiency
References
- Genetic Testing Information. Congenital disorder of glycosylation type 1C. Retrieved October 24, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C2930997/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. ALG6-CDG (CDG-Ic). Retrieved October 24, 2022 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/9829/alg6-cdg-cdg-ic
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. CONGENITAL DISORDER OF GLYCOSYLATION, TYPE Ic. Retrieved October 24, 2022 from https://omim.org/entry/603147
- U.S National Library of Medicine. ALG6-congenital disorder of glycosylation. Retrieved October 24, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/alg6-congenital-disorder-of-glycosylation/
- Orphanet. ALG6-CDG. Retrieved November 03, 2022 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Expert=79320&lng=EN
- National Organization for Rare Disorders. ALG6-CDG (CDG-Ic). Retrieved November 03, 2022 from https://rarediseases.org/gard-rare-disease/alg6-cdg-cdg-ic/
- MalaCards. Congenital Disorder of Glycosylation, Type Ic (CDG1C). Retrieved November 03, 2022 from https://www.malacards.org/card/congenital_disorder_of_glycosylation_type_ic
- Damen G, de Klerk H, Huijmans J, den Hollander J, Sinaasappel M. Gastrointestinal and other clinical manifestations in 17 children with congenital disorders of glycosylation type Ia, Ib, and Ic. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2004 Mar;38(3):282-7.
- Grünewald S, Imbach T, Huijben K, Rubio-Gozalbo ME, Verrips A, de Klerk JB, Stroink H, de Rijk-van Andel JF, Van Hove JL, Wendel U, Matthijs G, Hennet T, Jaeken J, Wevers RA. Clinical and biochemical characteristics of congenital disorder of glycosylation type Ic, the first recognized endoplasmic reticulum defect in N-glycan synthesis. Ann Neurol. 2000 Jun;47(6):776-81.
- Imbach T, Burda P, Kuhnert P, Wevers RA, Aebi M, Berger EG, Hennet T. A mutation in the human ortholog of the Saccharomyces cerevisiae ALG6 gene causes carbohydrate-deficient glycoprotein syndrome type-Ic. Proc Natl Acad Sci U S A. 1999 Jun 8;96(12):6982-7.