Hội chứng Weill-Marchesani
Hội chứng Weill-Marchesani gây ra rối loạn mô liên kết. Các mô liên kết tạo thành bộ khung hỗ trợ của cơ thể, chúng cung cấp cấu trúc và sức mạnh cho cơ, khớp, các cơ quan và da.
Biểu hiện lâm sàng
Các dấu hiệu chính của hội chứng Weill-Marchesani bao gồm tầm vóc thấp, vấn đề với mắt, ngón tay, ngón chân ngắn bất thường (brachydactyly) và cứng khớp. Chiều cao khi trưởng thành của nam giới mắc hội chứng Weill-Marchesani trong khoảng từ 1,4m–1,65m. Đối với phụ nữ mắc bệnh là 1,27m–1,55m.
Ảnh: Ngón tay ngắn bất thường
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Triệu chứng về mắt được gọi là microspherophakia. Mắt của người bệnh có thấu kính nhỏ, hình cầu, theo thời gian tiến triển cận nặng. Bệnh nhân có nguy cơ bị thủy tinh thể (ectopia lentis). Nhiều người mắc hội chứng Weill-Marchesani phát triển bệnh tăng nhãn áp dẫn đến tăng áp lực trong mắt gây mù. Một số trường hợp phát triển dị tật tim hoặc nhịp tim bất thường.
Độ phổ biến
Hội chứng Weill-Marchesani hiếm gặp, hiện nay tỷ lệ mắc bệnh là 1/100.000 người.
Nguyên nhân
Đột biến gen ADAMTS10 và FBN1 gây ra hội chứng Weill-Marchesani. Gen ADAMTS10 cung cấp hướng dẫn tạo ra một protein chưa rõ chức năng. Loại protein này giữ vai trò quan trọng cho giai đoạn phát triển trước và sau khi sinh của mắt, tim và khung xương. Đột biến gen làm xáo trộn giai đoạn này, từ đó dẫn đến các triệu chứng của bệnh.
Gen FBN1 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein fibrillin-1. Protein này tham gia hình thành các sợi có hình dạng giống sợi chỉ, chúng được gọi là vi sợi (microfibril). Vi sợi cung cấp sức mạnh và tính linh hoạt cho mô liên kết. Đột biến FBN1 tạo ra các fibrillin-1 không ổn định. Protein không ổn định làm gián đoạn quá trình lắp ráp của các vi sợi, nên mô liên kết bị suy yếu rồi dẫn đến các dấu hiệu bất thường của hội chứng Weill-Marchesani.
Chẩn đoán
Chẩn đoán hội chứng Weill-Marchesani dựa vào biểu hiện lâm sàng, tiền sử bệnh gia đình và xét nghiệm chuyên biệt. Người bệnh cần thực hiện các bài kiểm tra mắt, ví dụ như soi đáy mắt, đo áp suất trong mắt (tonometry), kiểm tra trường nhìn. Chẩn đoán các bất thường về xương thông qua chụp CT hoặc MRI. Trong quá trình chụp CT, máy tính và tia X được sử dụng để tạo ra hình ảnh cắt ngang của các cấu trúc bên trong xương.
Xét nghiệm di truyền xác định đột biến gen ADAMTS10 giúp chẩn đoán.
Điều trị
Điều trị hội chứng Weill-Marchesani tập trung làm giảm các triệu chứng của từng trường hợp. Một số người bệnh gặp vấn đề với mắt cần dùng kính điều chỉnh và các phương tiện hỗ trợ thị giác. Bệnh nhân có thể được khuyến nghị làm phẫu thuật nhằm cải thiện thị lực. Đối với người bị tăng nhãn áp, liệu pháp điều trị bao gồm kiểm soát áp suất bên trong mắt (nhãn áp) bằng thuốc nhỏ mắt; cắt mống mắt bằng laser, phẫu thuật cắt bỏ một phần mống mắt hoặc loại bỏ thấu kính.
Người ta cho rằng cơ chế co lại (miosis) hoặc giãn nở (mydriasis) của đồng tử có thể gây ra bệnh tăng nhãn áp. Do đó, bệnh nhân cần tránh điều trị bằng thuốc gây co đồng tử và phải cẩn thận khi thực hiện giãn nhãn cầu.
Cứng khớp và bất thường sọ mặt ảnh hưởng đến kiểm soát đường thở, do đó người bệnh cần cho bác sĩ biết triệu chứng này trước khi gây mê.
Dạng di truyền
Hội chứng Weill-Marchesani do đột biến gen ADAMTS10 gây ra di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, bệnh chỉ biểu hiện khi có cả hai bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào. Bệnh nhân mắc bệnh lặn trên nhiễm sắc thể thường sẽ có bố và mẹ mang một bản sao của gen đột biến, nhưng bố mẹ ít khi biểu hiện triệu chứng bệnh.
Các trường hợp khác bao gồm những bệnh nhân mang đột biến gen FBN1 di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh. Phần lớn người bệnh thừa hưởng đột biến từ cha hoặc mẹ bị ảnh hưởng.
Phòng ngừa
Trường hợp hội chứng di truyền lặn do đột biến gen RECQL4, cha mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh. Người thuộc nhóm nguy cơ mắc bệnh cần khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ.
Bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- Brachydactyly-spherophakia syndrome
- Brachymorphy with spherophakia syndrome
- Congenital mesodermal dysmorphodystrophy
- Marchesani syndrome
- Marchesani-Weill Syndrome
- Spherophakia-brachymorphia syndrome
- WMS
References
- Genetic Testing Information. Weill-Marchesani syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0265313/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Weill-Marchesani syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/4936/weill-marchesani-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. WEILL-MARCHESANI SYNDROME 1; WMS1. Retrieved 26 May 2023 from https://omim.org/entry/277600
- U.S National Library of Medicine. Weill-Marchesani syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/weill-marchesani-syndrome/
- Frontiers. Case report: A homozygous ADAMTSL2 missense variant causes geleophysic dysplasia with high similarity to Weill-Marchesani syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fgene.2022.1014188/full
- MalaCards. Weill-Marchesani Syndrome (WMS). Retrieved 26 May 2023 from https://www.malacards.org/card/weill_marchesani_syndrome?search=Weill-Marchesanisyndrome
- MSD Manuals. Lymphedema. Retrieved 26 May 2023 from https://www.msdmanuals.com/professional/cardiovascular-disorders/lymphatic-disorders/lymphedema#:~:text=Milroydiseaseisanautosomal,enteropathycausedbyintestinallymphangiectasia.
- National Organization for Rare Disorders. Weill Marchesani Syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/weill-marchesani-syndrome/
- Orphanet. Weill-Marchesani syndrome. Retrieved 26 May 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/Disease_Search.php?lng=EN&data_id=3033&Disease_Disease_Search_diseaseGroup=Weill-Marchesani-syndrome&Disease_Disease_Search_diseaseType=Pat&Disease(s)/groupofdiseases=Weill-Marchesani-syndrome&title=Weill-Marchesanisyndrome&search=Disease_Search_Simple