Hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital
Hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital là nhóm bệnh lý di truyền hiếm gặp. Bệnh ảnh hưởng lên nhiều bộ phận cơ thể, trong đó phổ biến là mắt, tai, răng và ngón tay. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể khác nhau giữa từng bệnh nhân.
Biểu hiện lâm sàng
Người mắc hội chứng Lacrimo-auriculo-dento-digital thường gặp nhiều vấn đề về sức khỏe.
Bất thường tuyến lệ
Tuyến lệ là cấu trúc bên trong mắt có vai trò sản xuất và tiết nước mắt. Bệnh nhân mắc hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital có tuyến lệ bất thường với các biểu hiện bao gồm:
- Lỗ lệ trong mi mắt kém phát triển hoặc biến mất
- Ống lệ mắt (dẫn nước mắt từ túi lệ xuống khoang mũi) tắc nghẽn
- Tiết nước mắt nhiều bất thường
- Viêm túi lệ
- Viêm giác mạc
- Không có khả năng sản xuất nước mắt
Vấn đề về tai
Một số bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng tai cụp như dạng cốc, kèm theo khiếm thính. Mức độ mất thính giác tùy thuộc vào vị trí tai tổn thương. Các trường hợp khiếm thính bao gồm bất thường tai trong (mất thính lực giác quan), tai giữa (suy giảm thính lực dẫn truyền) hoặc cả hai.
Ảnh: Tai cụp
Nguồn: Ear Aesthetics & Reconstruction
Bất thường tuyến nước bọt và răng
Tuyến nước bọt của bệnh nhân mắc hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital thường kém phát triển, nên khoang miệng khô và dễ bị sâu răng. Ngoài ra, người bệnh còn có răng nhỏ và phát triển chậm, răng cửa nhọn và men răng mỏng.
Dị tật ngón tay
Ngón tay bất thường là biểu hiện lâm sàng phổ biến của hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital. Một số dị tật tay có thể xảy ra bao gồm:
- Tật thừa ngón tay
- Ngón tay cái nhỏ hoặc không có
- Ngón út cong vẹo về phía áp út
- Tật dính ngón tay
- Ngón cái có 3 đốt thay vì 2 đốt bình thường
Ngoài ra, một số bệnh nhân mắc dị tật tay khác như cẳng tay ngắn, khớp cổ tay và khủy tay kém phát triển. Các dị tật này khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong cử động.
Ảnh: Thiếu ngón tay cái
Nguồn: Elements of Morphology, National Human Genome Research Institute
Ảnh: Dị tật thừa ngón tay
Dị tật thừa ngón tay (polydactyly) xuất hiện như một phần của tập hợp các bất thường. Polydactyly có thể tồn tại độc lập, trong trường hợp này nó được di truyền kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường.
Nguồn: Darryl Leja, NHGRI
Ảnh: Ngón tay út nhỏ, hướng vào
Nguồn: National Human Genome Research Institute
Các triệu chứng khác
Biểu hiện lâm sàng của hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital đa dạng và khác nhau giữa các bệnh nhân. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng trên nhiều cơ quan khác bao gồm:
- Mắc các vấn đề về thận như xơ cứng và thận ứ nước
- Viêm đường tiết niệu
- Cơ quan sinh dục bất thường
- Hở hàm ếch có thể kèm sứt môi
Ảnh: Hở hàm ếch
Nguồn: Centers for Disease Control and Prevention
Ảnh: Sứt môi
Nguồn: Centers for Disease Control and Prevention
Độ phổ biến
Người ta ghi nhận khoảng 60 trường hợp mắc hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital từ năm 1967. Do đó, đây được xem là bệnh lý di truyền hiếm gặp. Tỷ lệ mắc bệnh của hai giới là như nhau.
Nguyên nhân
Đột biến gen FGFR2, FGFR3 và FGF10 gây ra hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital.
Gen FGF10 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein có vai trò kích thích tăng trưởng nguyên bào sợi. Trong khi đó, gen FGFR2 và FGFR3 cũng tạo ra protein nhưng chúng là thụ thể tiếp nhận kích thích tăng trưởng. Hai protein này được gắn sẵn trên màng tế bào với khả năng tương tác với protein FGF10. Quá trình kết hợp giúp nguyên bào sợi tiếp nhận tín hiệu từ bên ngoài và kiểm soát quá trình tăng trưởng. Từ đó, cơ thể phát triển và hình thành cấu trúc mô mắt, tai, răng và ngón tay.
Đột biến các gen FGFR2, FGFR3 và FGF10 khiến protein giảm hoạt động và mất chức năng, dẫn đến đường truyền tín hiệu của tế bào bị gián đoạn. Do đó, tế bào không thể tăng trưởng và hình thành mô cơ quan, cu61i cùng các biểu hiện lâm sàng của bệnh xuất hiện.
Chẩn đoán
Các phương pháp dùng trong chẩn đoán hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital vẫn còn hạn chế. Phần lớn trường hợp, người ra sử dụng kỹ thuật xét nghiệm di truyền nhằm phát hiện đột biến trên gen FGFR2, FGFR3 và FGF10.
Ngoài ra, một số chẩn đoán phân biệt có thể sử dụng nhằm loại bỏ các bệnh có biểu hiện tương tự như bất sản tuyến lệ, tuyến nước bọt và hội chứng ectrodactyly-ectodermal dysplasia-cleft lip/palate (EEC).
Điều trị
Hiện nay vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh. Phần lớn các liệu pháp chủ yếu làm giảm triệu chứng lâm sàng của từng bệnh nhân. Hướng điều trị này đòi hỏi sự kết hợp của các bác sĩ nhi khoa, phẫu thuật, nha khoa, chuyên gia mắt và thính giác trong lập pháp đồ điều trị toàn diện bệnh cho trẻ.
Một số liệu pháp điều trị có thể được đề xuất bao gồm:
- Phẫu thuật trong trường hợp bệnh nhân gặp các dị tật ngón tay, ngón chân và cẳng tay
- Sử dụng máy trợ thính cho những bệnh nhân khiếm thính
- Sử dụng nước mắt nhân tạo giúp điều trị khô mắt
- Chăm sóc răng miệng thường xuyên giúp điều trị sâu răng
Dạng di truyền
Bệnh di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh.
Phòng ngừa
Hội chứng lacrimo-auriculo-dento-digital di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- Lacrimoauriculodentodigital syndrome
- LADD syndrome
- Levy-Hollister syndrome
References
- Genetic Testing Information. Genetic Testing Registry: Levy-Hollister syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0265269/?_ga=2.49070950.1904993872.1693191036-2028274804.1692697486
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Lacrimo-auriculo-dento-digital syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/6848/lacrimo-auriculo-dento-digital-syndrome/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. LACRIMOAURICULODENTODIGITAL SYNDROME 1; LADD1. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://omim.org/entry/149730
- U.S National Library of Medicine. Lacrimo‐auriculo‐dento‐digital syndrome: A novel mutation in a Korean family and review of literature. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7549548/
- MalaCards. Lacrimoauriculodentodigital Syndrome 1 (LADD1). Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from d
- National Organization for Rare Disorders. LADD syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/ladd-syndrome/
- Orphanet. Lacrimoauriculodentodigital syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Lng=GB&Expert=3103
- Europe PMC. The lacrimo-auriculo-dento-digital syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://europepmc.org/article/med/865946
- he Journal of the American Dental Association. Dental issues in lacrimo-auriculo-dento-digital syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://jada.ada.org/article/S0002-8177(16)30912-6/fulltext
- Semantic Scholar. Lacrimo-auriculo-dento-digital (LADD) syndrome. Retrieved Thứ Hai, tháng 8 28, 2023 from https://www.semanticscholar.org/paper/Lacrimo-auriculo-dento-digital-(LADD)-syndrome.-Hollister-Klein/75a8c7d0b86ff90f833123a778e3ef3c787c673a