Hội chứng Simpson-Golabi-Behmel
Hội chứng Simpson-Golabi-Behmel (Simpson-Golabi-Behmel syndrome – SGBS) là bệnh di truyền hiếm gặp, bệnh xảy ra chủ yếu ở nam giới. Thai nhi mắc bệnh sẽ phát triển nhanh quá mức khiến trẻ lớn bất thường ngay sau sinh.
Biểu hiện lâm sàng
Hội chứng Simpson-Golabi-Behmel được chia thành hai loại dựa vào mức độ biểu hiện các triệu chứng của bệnh.
Loại 1
Bệnh ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể. Trẻ mắc bệnh thường yếu cơ và có kích thước cơ thể lớn hơn bình thường. Một số triệu chứng khác của bệnh bao gồm:
Đầu
- Dị tật hộp sọ do hợp nhất xương sớm
- Xương hàm lớn
- Tật đầu to
- Khuôn mặt “thô”: trán rộng, mũi to, môi dày, lưỡi lớn có rãnh ở giữa, hở hàm ếch , sứt môi , miệng rộng, hai mắt cách xa nhau
Ảnh: Dị tật đầu to
Nguồn: National Library of Medicine
Ảnh: Hở hàm ếch
Nguồn: U.S National Library of Medicine
Ảnh: Sứt môi
Nguồn: Centers for Disease Control and Prevention
Ảnh: Khoảng cách giữ hai mắt rộng
Nguồn: Elements of Morphology, National Human Genome Research Institute
Hệ thần kinh trung ương
- Rối loạn tăng động giảm chú ý
- Não úng thủy
- Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
- Thiểu năng trí tuệ, rối loạn ngôn ngữ, nói không trôi chảy
- Động kinh
Tim
- Dị tật tim
Bụng
- Khiếm khuyết cơ thành bụng
- Thoát vị hoành bẩm sinh
- Núm vú thừa
- Thận, gan hoặc lá lách to
Bộ phận sinh dục
- Hẹp bao quy đầu
- Tinh hoàn lạc chỗ
Xương
- Xương chi bất thường (tật thừa ngón, ngón nhỏ, các ngón dính liền)
- Ngực biến dạng
- Dị tật xương sườn
- Cong vẹo cột sống
Khối u
- U nguyên bào thần kinh
- U nguyên bào sinh dục
- U nguyên bào gan
- Ung thư biểu mô tế bào gan
- U nguyên bào tủy
- Khối u Wilms
Phụ nữ mắc bệnh trong quá trình mang thai thường tiến triển những biến chứng nghiêm trọng như sinh non (trước tuần 37), hạ đường huyết thai nhi, đa ối.
Loại 2
Hầu hết, bé trai sơ sinh mắc bệnh loại 2 xuất hiện triệu chứng bất thường tương tự loại 1 nhưng nặng và ít phổ biến hơn loại 1. Trẻ thường tử vong sau vài tháng sinh.
Độ phổ biến
Có ít nhất 250 ca bệnh được chẩn đoán mắc hội chứng Simpson-Golabi-Behmel loại 1 trên toàn thế giới. Bệnh xảy ra chủ yếu ở nam giới và có thể khởi phát ở thai nhi hoặc sau sinh.
Nguyên nhân
Loại 1
Hội chứng Simpson-Golabi-Behmel loại 1 do đột biến gen GPC3 nằm trên nhiễm sắc thể X. Gen GPC3 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein glypican 3 có chức năng ức chế đường tín hiệu Hedgehog. Đường tín hiệu này giữ vai trò quan trọng liên quan đến quá trình phát triển, tăng sinh, chuyên biệt hóa tế bào và hình thành các bộ phận cơ thể của phôi thai.
Người ta tin rằng glypican 3 cũng giúp định hình cơ thể bằng cách loại bỏ các tế bào không cần thiết. Đột biến gen GPC3 làm glypican 3 mất chức năng, dẫn đến tế bào của thai nhi tăng tốc độ tăng trưởng và phân chia.
Một số ca bệnh do đột biến gen GPC4. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa hiểu rõ cơ thế gây bệnh của gen này.
Loại 2
Hội chứng Simpson-Golabi-Behmel loại 2 do đột biến gen OFD1 và PIGA nằm trên nhiễm sắc thể X. Người ta vẫn chưa hiểu rõ vì sao những đột biến gen này dẫn đến triệu chứng bệnh.
Chẩn đoán
Trẻ mắc bệnh được khám sức khỏe và kiểm tra các triệu chứng lâm sàng ngay từ khi sinh ra. Bệnh biểu hiện nhiều khiếm khuyết gây nhầm lẫn với hội chứng khác, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm bổ sung như:
- Chụp CT hoặc MRI não nhằm chẩn đoán triệu chứng liên quan đến hệ thần kinh
- Chụp X-quang chẩn đoán dị tật xương
- Xét nghiệm di truyền tìm đột biến gen gây bệnh
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng Simpson-Golabi-Behmel. Các liệu pháp hỗ trợ dựa trên triệu chứng cụ thể của mỗi bệnh nhân nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Phẫu thuật điều trị hở hàm ếch, sứt môi
- Kiểm tra hô hấp phòng ngừa chứng ngừng thở khi ngủ
- Kiểm soát đường huyết chặt chẽ
- Tầm soát khối u định kỳ
Dạng di truyền
Bệnh di truyền theo kiểu lặn liên kết với nhiễm sắc thể giới tính X. Nam giới chỉ có một nhiễm sắc thể X, do đó một bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào đủ gây bệnh và các triệu chứng nghiêm trọng khác. Người cha bị bệnh không truyền tính trạng này cho con trai. Phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X, đột biến tại một bản sao của gen đột biến thường chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ.
Phòng ngừa
Cơ chế di truyền của hội chứng Simpson-Golabi-Behmel phức tạp. Mẹ mang đột biến dị hợp nên gần như không có biểu hiện bệnh, do đó rất khó phát hiện cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, cha mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Phụ nữ mang thai nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu gia đình có tiền sử bệnh. Một số xét nghiệm bổ sung như:
- Siêu âm đo độ mờ da gáy
- Kết hợp siêu âm và chụp MRI nhằm phát hiện triệu chứng thoát vị cơ hoành bẩm sinh, đa ối và dị tật thận
- Siêu âm tim và đo ECG nhằm tầm soát dị tật tim
Các tên gọi khác
- DGSX
- Mental retardation - overgrowth syndrome
- SDYS
- SGBS
- SGBS1
- Simpson dysplasia syndrome
- Simpson syndrome
- Simpson - Golabi - Behmel syndrome type 1
- bulldog syndrome
References
- Genetic Testing Information. Simpson-Golabi-Behmel syndrome. Retrieved September 7, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0796154/
- Genetic Testing Information. Simpson-Golabi-Behmel syndrome, type 2. Retrieves September 7, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C1846175/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Simpson-Golabi-Behmel syndrome. Retrieved September 7, 2022 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/7649/simpson-golabi-behmel-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SIMPSON-GOLABI-BEHMEL SYNDROME, TYPE 1. Retrieved September 7, 2022 from https://omim.org/entry/300209
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SIMPSON-GOLABI-BEHMEL SYNDROME, TYPE 2. Retrieved September 7, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/simpson-golabi-behmel-syndrome/
- U.S National Library of Medicine. Simpson-Golabi-Behmel syndrome. Retrieved September 7, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/simpson-golabi-behmel-syndrome/
- National Organization for Rare Disorders. Simpson-Golabi-Behmel Syndrome. Retrieved September 7, 2022 from https://rarediseases.org/rare-diseases/simpson-dysmorphia-syndrome/
- Theresa Reischer, Franco Antonio Laccone, Gregor Kasprian, Gulen Yerlikaya-Schatten. Simpson-Golabi-Behmel-Syndrome in Dichorionic-Diamniotic Twin Pregnancy. Published February 2021, https://doi.org/10.3390/clinpract11010012
- Pamela Magini, Flavia Palombo, Simona Boito, Giulia Lanzoni, Patrizia Mongelli, Tommaso Rizzuti, Marco Baccarin, Tommaso Pippucci, Marco Seri, Faustina Lalatta. Prenatal diagnosis of Simpson-Golabi-Behmel syndrome. Published in September 9, 2016 https://doi.org/10.1002/ajmg.a.37873